অক্ষৰেখা Latitude হৈছে বিষুৱ ৰেখাৰ সমান্তৰালকৈ উত্তৰে আৰু দক্ষিণে থকা কাল্পনিক ৰেখা। পৃথিৱীৰ সুমেৰু আৰু কুমেৰুৰ পৰা সমদূৰৱৰ্তীভৱে যিডাল ৰেখাই পৃথিৱীখনক সমানে দুভাগ কৰিছে বুলি কল্পনা কৰা হয় তাকে বিষুৱ ৰেখা বা নিৰক্ষ ৰেখা বোলা হয়। এই বিষুৱ ৰেখাৰ সমান্তৰালকৈ, দুই মেৰুলৈকে আৰু কিছুমান ৰেখা বা বৃত্ত কল্পনা কৰা হৈছে। এইবোৰকে অক্ষৰেখা বা অক্ষবৃত্ত বোলা হয়।
অক্ষৰেখাৰ পৰিচয়
১. অক্ষৰেখা কি?
অক্ষৰেখা, যাক ইংৰাজীত latitude বুলি কোৱা হয়, হৈছে এক গাণিতিক রেখা, যিয়ে পৃথিৱীৰ মুঠেৰে উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধৰ মাজত পৰিমাপ কৰে। এই রেখাসমূহ মুকলি কৰি, বিভিন্ন স্থানৰ অৰ্থাৎ স্থানাংক সৃষ্টিত সহায় কৰে।
২. অক্ষৰেখাৰ প্ৰকাৰ
অক্ষৰেখা সাধাৰণভাবে দুই প্ৰকাৰৰ হয়:
- অভ্যন্তৰীণ অক্ষৰেখা: এই অক্ষৰেখাৰেখাসমূহ পৃথিবীকে উত্তৰ পৰা দক্ষিণ গোলাৰ্ধলৈ ভাগ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ইকুৱেটৰ, যি ০° অক্ষৰেখা, পৃথিবীক দুই ভাগত ভাগ কৰে।
- পূৰ্ব দিশৰ অক্ষৰেখা: এই রেখাসমূহ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধত পূৰ্বৰ দিশ আৰু পশ্চিমৰ দিশৰ মাজত পৰিমাপ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ২৩.৫° উত্তৰ অক্ষৰেখা (বৃহস্পতিসংলগ্ন)।
৩. অক্ষৰেখাৰ স্থানাংক আৰু প্ৰধান রেখা
অক্ষৰেখা প্ৰধানকৈ ০° (ইকুৱেটৰ), ২৩.৫° উত্তৰ (বৃষ্চিক রেখা) আৰু ২৩.৫° দক্ষিণ (মকৰ রেখা) আৰু ৬৬.৫° উত্তৰ (আর্কটিক চক্ৰ) আৰু ৬৬.৫° দক্ষিণ (আন্টাৰ্কটিক চক্ৰ) বৰ্তমান।
অক্ষৰেখাৰ গুৰুত্ব
১. স্থানাংক পৰিসংখ্যা
অক্ষৰেখাৰ সহায়ত পৃথিৱীৰ কোনো স্থানৰ স্থানাংক নিশ্চিত কৰিব পৰা যায়। উদাহৰণস্বৰূপে, নিউ ইয়ৰ্ক চিটীৰ স্থানাংক প্ৰায় ৪০.৭° উত্তৰ।
২. জলবায়ু আৰু জলবায়ু অধ্যয়ন
অক্ষৰেখা Latitude পৃথিৱীৰ জলবায়ু অধ্যয়নত গুৰুত্বপূর্ণ। উত্তৰ গোলাৰ্ধত উচ্চ latitude অঞ্চলসমূহত শীতল জলবায়ু আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধত উষ্ণ জলবায়ু পোৱা যায়।
৩. ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তর্জাতিক পৰিসংখ্যা
অক্ষৰেখাৰ সহায়ত ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তর্জাতিক সীমা নিৰ্ধাৰিত হয়। ০° ইকুৱেটৰ ভাৰত আৰু আফ্ৰিকা দেশসমূহৰ মাজত পৰিবেশন কৰে।
FAQ
১. অক্ষৰেখা কেনেকৈ গণনা কৰা হয়?
অক্ষৰেখা গণনা উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধৰ মাজত ০° পৰা ৯০°ৰ ভিতৰত হয়। এই নম্বৰ ইকুৱেটৰ পৰা উত্তৰ বা দক্ষিণমুখী পৰিমাণৰ সৈতে পূৰ্ণ হয়।
২. অক্ষৰেখাৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ কি কি?
অক্ষৰেখাৰ প্ৰধান প্ৰকাৰ হ’ল অভ্যন্তৰীণ অক্ষৰেখা (ইকুৱেটৰ) আৰু পূৰ্ব দিশৰ অক্ষৰেখা (বৃহস্পতিসংলগ্ন আৰু মকৰ রেখা)।
৩. অক্ষৰেখাৰ জলবায়ুত কি প্ৰভাৱ আছে?
অক্ষৰেখাৰ জলবায়ু অধ্যয়নত গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা থাকে। উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধৰ বেদী বুৰ্জাৰৰ পৰা বিচৰণ কৰি, জলবায়ু পৰিসংখ্যা নিৰ্ধাৰিত হয়।
৪. অক্ষৰেখাৰ স্থানাংক কিদৰে সঠিকভাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
অক্ষৰেখাৰ স্থানাংক সঠিকভাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবে, স্থানীয় অৱস্থান আৰু স্থানাংক সংখ্যা জানিব লাগিব। এই স্থানাংক ব্যৱহাৰ কৰি, কোনো স্থানৰ তথ্য আৰু পৰিমাপ কৰা হয়।
৫. অক্ষৰেখাৰ সঠিকতা কেনেকৈ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়?
অক্ষৰেখাৰ সঠিকতা স্থিতিৰ লগতে চাৰা পৰিসংখ্যা প্ৰণালী আৰু ভূগোলৰ তথ্য সঠিক ভাৱে গণনা কৰি নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।
You May Like:
উপসংহাৰ
অক্ষৰেখা Latitude পৃথিৱীৰ স্থানাংক, জলবায়ু, আৰু সামাজিক পৰিসংখ্যাত এক অতি গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে। এই স্থানাংক ব্যৱহাৰ কৰি, পৃথিৱীৰ বিভিন্ন স্থানৰ পৰিমাপ আৰু বিশ্লেষণ কৰা হয়। তেনে, অক্ষৰেখাৰ মৌলিক বিষয় আৰু ইয়াৰ গুৰুত্ব বুজি, পৃথিৱীৰ সময় আৰু স্থানসংক্রান্ত জাননী নিশ্চিত কৰা উচিত।
