অশ্ব-শক্তি Horse-power যান্ত্ৰিক শক্তিৰ মাপকাঠি
আপুনি কেতিয়াবা ভাবিছে নে গাড়ী, মেশিন, বা যান্ত্ৰিক পৰিৱেশত ‘অশ্ব-শক্তি’ (Horse-power) বুলি উল্লেখ কৰা হয় কিয়? সেয়া এক প্ৰচলিত মাপকাঠি, যি প্ৰায় সকলো ধৰণৰ ইঞ্জিন আৰু যান্ত্ৰিক শক্তিৰ বিৱৰণত ব্যৱহৃত হয়। আহক, আজিৰ আলোচনা তলত আমি বুজিম, অশ্ব-শক্তি কি, ইয়াৰ উৎপত্তি কিদৰে হৈছিল, আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ কিদৰে হয়।
অশ্ব-শক্তি কি?
অশ্ব-শক্তি (Horse-power) শক্তি পৰিমাপৰ এটা বিশেষ একক। 550 পাউণ্ড ওজনৰ কোনো এটা পদাৰ্থ এক ছেকেণ্ডত এক ফুট উচ্চতালৈ তুলিবলৈ যি পৰিমাণৰ শক্তিৰ প্ৰয়োজন হ’ব তাৰেই নাম ‘অশ্ব-শক্তি‘। ইয়াৰ পৰিমাণ হ’ল 0.786 কিলোৱাট বা প্ৰায় 3/4 কিলোৱাট।
ডায়নামো, বিভিন্ন মটৰ আদি যন্ত্ৰৰ কৰ্মশক্তি এই এককত প্ৰকাশ কৰা হয়। ভাপ ইঞ্জিন অৱিষ্কাৰ আৰু ব্যৱহাৰ হোৱাৰ সময়লৈকে ইউৰোপৰ কয়লা খনিসমূহৰ পানী আৰু কয়লা উঠাবলৈ ঘোঁৰা ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।
সেই সময়ত হিচাপ কৰি পোৱা গৈছিল যে 550 পাউণ্ড ওজনৰ বস্তু এটা এক ফুট উঠাবলৈ এটা ঘোঁৰা (অশ্ব)ৰ প্ৰায় এক ছেকেণ্ড সময় লাগে। সেই অনুসৰিয়েই এই এককৰ নাম ৰখা হয় অশ্বশক্তি। 1 অশ্বশক্তি= 550 ফুট পাউণ্ড/ছেকেণ্ড।
অশ্ব-শক্তিৰ উৎপত্তি
অশ্ব-শক্তিৰ উৎপত্তি ১৮শ শতিকাৰ পৰা। ইংলেণ্ডৰ যান্ত্ৰিক বিজ্ঞানী জেমছ ৱাট (James Watt) প্ৰথমে এই পৰিমাণৰ মাপকাঠি প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। তেওঁ এক প্ৰাণি-শক্তি, অৰ্থাৎ অশ্বৰ শক্তি, ব্যৱহাৰ কৰি ইঞ্জিনৰ শক্তি মাপিবলৈ এটা সৰল পদ্ধতি প্ৰকাশ কৰিছিল। সেই সময়ত, গৰুৰ শক্তি পৰিমাণে মেচিনৰ পৰিমাণ মাপিবলৈ ব্যৱহৃত হৈছিল।
অশ্ব-শক্তি Horse-powerৰ প্ৰকাৰ
অশ্ব-শক্তি মাপৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ থাকে:
- বৈদ্যুতিক অশ্ব-শক্তি: বৈদ্যুতিক মেচিনবোৰৰ শক্তি মাপিবলৈ ব্যৱহৃত হয়।
- মেকানিকেল অশ্ব-শক্তি: মেচিন আৰু গাড়ীৰ মেকানিকেল শক্তি মাপৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়।
অশ্ব-শক্তি Horse-powerৰ ব্যৱহাৰ
অশ্ব-শক্তিৰ ব্যৱহাৰ বহল আৰু বহুৰূপী। ই বিশেষকৈ গাড়ী আৰু ইঞ্জিনৰ শক্তি মাপিবলৈ, মেচিনৰ ক্ষমতা পৰীক্ষা কৰিবলৈ, আৰু বিভিন্ন ইঞ্জিনৰ শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ ব্যৱহৃত হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, এক গাড়ীৰ ইঞ্জিনৰ ক্ষমতা ১৫০ HP বুলি উল্লেখ কৰিলে, সেয়া সেই গাড়ীৰ শক্তি আৰু পাৰফৰ্মেন্স কিমান ভাল সেয়া ধাৰণাৰ পৰা বুজা যায়।
FAQ:
১. অশ্ব-শক্তি কেনেকৈ মাপি সঠিক হয়? অশ্ব-শক্তি মাপৰ বাবে এক মেচিনৰ শক্তি উৎপন্নৰ ক্ষমতা আৰু ইঞ্জিনৰ ক্ৰান্তি গতিৰ পৰিসৰ পৰীক্ষা কৰা হয়। এই পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা মেচিনৰ শক্তি এক অশ্ব-শক্তি এককে মাপি প্ৰকাশ কৰা হয়।
২. এক HP কিমান ৱাট শক্তি প্ৰদান কৰে? এক অশ্ব-শক্তি প্ৰায় ৭৫০ ৱাট শক্তি সমান। সেয়া হৈছে, এক অশ্ব-শক্তিৰ দ্বাৰা ৭৫০ ৱাট শক্তি উৎপন্ন কৰিব পৰা যায়।
৩. অশ্ব-শক্তিৰ উপকাৰিতা কি? অশ্ব-শক্তিৰ সহায়ত ইঞ্জিন আৰু মেচিনৰ শক্তি আৰু ক্ষমতাৰ তুলনা কৰিব পাৰি। ই ইঞ্জিনৰ ক্ষমতা বুজিবলৈ আৰু সঠিক শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ ব্যৱহৃত হয়।
You May Like:
উপসংহাৰ
অশ্ব-শক্তি Horse-power এক গুৰুত্বপূর্ণ শক্তিৰ মাপকাঠি যি বিশেষকৈ যান্ত্ৰিক শক্তি আৰু ইঞ্জিনৰ ক্ষমতা মাপৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। ইয়াৰ সহায়ত, গাড়ী, মেচিন আৰু বিভিন্ন যান্ত্ৰিক পৰিসৰবোৰৰ শক্তি আৰু পাৰফৰ্মেন্স সঠিকভাবে বুজা আৰু মাপা যায়। আপুনি যদিহে ইঞ্জিন বা মেচিনৰ শক্তি আৰু কার্যক্ষমতাৰ বিষয়ে আগ্ৰহী থাকে, তেন্তে অশ্ব-শক্তি আপোনাৰ বাবে এক অমূল্য আৰু সহায়ক মাপকাঠি।
