আগ্নেয়গিৰি Volcano, যাক ইংৰাজীত Volcano বুলি কোৱা হয়, ভূমিৰ তলৰ পৰা মগমাৰ (গৰম চাৰা) স্ফুটন আৰু বিস্ফোৰণৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্টি হোৱা এক ধৰণৰ ভূতাত্ত্বিক গঠন। ই সাধাৰণতে ভূপৃষ্ঠৰ ওপৰত এক পৰ্বত আকাৰৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ ভিতৰত পৰা গৰম লাভা, গেছ আৰু ধোঁৱা বাহিৰ হয়। এই প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনাৰ দ্বাৰা ভূমিৰ নিচে থকা মগমা ওপৰলৈ উঠে আৰু ভূমিৰ ওপৰতে এক বিশেষ গঠন সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰে।
অগ্নেয়গিৰিৰ গঠন আৰু প্ৰকৃতি
অগ্নেয়গিৰি সাধাৰণতে তিনিটা মুখ্য অংশত বিভক্ত হয়:
১. ক্ৰেটাৰ (Crater)
এই অংশটো অগ্নেয়গিৰিৰ মূখ্য পৰিসৰ। ই সাধাৰণতে এক গহ্বৰ আকাৰৰ আৰু স্ফুটনৰ সময়ত বাহিৰ হোৱা লাভা আৰু গেছৰ সঞ্চালন বুজাই।
২. সেন্ট্ৰাল ভেণ্ট (Central Vent)
ই অগ্নেয়গিৰিৰ মাজত থকা এক ধাৰা য’ৰ পৰা মগমা বাহিৰ হয়। সেন্ট্ৰাল ভেণ্টৰ মুকলি হৈ থকা অংশটো পৰ্য্যটকসকলৰ বাবে এক আকৰ্ষণীয় স্থান।
৩. লাভা চেম্বাৰ (Lava Chamber)
এই অংশটো ভূগৰ্ভত থকা এক বৃহৎ ঠাই য’ত মগমা সঞ্চিত থাকে। মগমাৰ সঞ্চিত অংশটোৱেই অগ্নেয়গিৰি ৰ সৃষ্টি কৰে।
অগ্নেয়গিৰিৰ প্ৰকাৰ
অগ্নেয়গিৰি নানা ধৰণৰ থাকে, আৰু সিহঁতৰ আচৰণ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ হয়। সিহঁতৰ মাজত কিছুমান উল্লেখযোগ্য প্ৰকাৰ হ’ল:
১. শিলৰ মুকলি অগ্নেয়গিৰি (Shield Volcano)
এই ধৰণৰ অগ্নেয়গিৰি সাধাৰণতে ফ্ল্যাট আৰু ব্যাপক আকাৰৰ হয়। মগমাৰ তলৰ চাপ কম থাকিবলৈ এইধৰণৰ অগ্নেয়গিৰি সৃষ্টি হয়। উদাহৰণস্বৰূপ, হৱাইৰ কিলাউয়া অগ্নেয়গিৰি।
২. স্ট্ৰাটোভলকেনো (Stratovolcano)
এই ধৰণৰ অগ্নেয়গিৰি উচ্চ আৰু পিণ্ড আকৃতিত হয়, আৰু একাধিক বাৰৰ স্ফুটন পৰিসৰৰ সৃষ্টিৰ ফলস্বৰূপ হয়। উদাহৰণৰূপে, ইতালীৰ ভেজুভিয়াছ অগ্নেয়গিৰি।
৩. কন্সিডৰভলকেনো (Cinder Cone Volcano)
এই অগ্নেয়গিৰি সাধাৰণতে সৰু আৰু তীক্ষ্ণ আকৃতিত থাকে। ই মগমাৰ চাৰা আৰু গেছৰ স্ফুটনৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্টি হয়। উদাহৰণ স্বৰূপ, মেক্সিকোৰ পপোকাটোপেটল অগ্নেয়গিৰি।
অগ্নেয়গিৰিৰ প্ৰভাৱ
অগ্নেয়গিৰিৰ স্ফুটন আৰু মগমাৰ বাহিৰ হোৱাৰ ফলত ভূমিত বহু প্ৰভাৱ দেখা যায়।
১. প্ৰাকৃতিক গঠন
অগ্নেয়গিৰিৰ স্ফুটন ভূমিৰ বিভিন্ন গঠন সৃষ্টি কৰে, যেনে লাভাৰ পৰ্বত, গহ্বৰ আৰু আগ্নেয়গিৰিৰ পাদদেশৰ অঞ্চল।
২. পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ
মগমাৰ স্ফুটনৰ ফলত ভূমিত ধোঁৱা, গেছ আৰু ক্ষতিকাৰক পদাৰ্থৰ নিৰ্গমন হয়। এইবোৰ পৰিৱেশত প্ৰভাৱ পেলায় আৰু স্বাস্থ্যগত সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে।
৩. ভূমিৰ সংহতি
অগ্নেয়গিৰিৰ স্ফুটন চলি থকা সময়ত ভূমিত ভূমিকম্প আৰু অন্যান্য ভূতাত্ত্বিক পৰিঘটনাৰ সম্ভাৱনা থাকে।
অগ্নেয়গিৰিৰ পৰ্যটন
অগ্নেয়গিৰি পৰ্যটকৰ বাবে এক আকৰ্ষণীয় স্থান। বহুতো লোক স্ফুটন আৰু লাভাৰ ভৱন প্ৰৱাহ দেখাৰ বাবে এক্সপ্লোৰ কৰিবলৈ আহে।
১. পৰ্যটনৰ ক্ষেত্ৰসমূহ
হৱাইৰ কিলাউয়া, ইতালীৰ ভেজুভিয়াছ আৰু জাপানৰ ফুজি পৰ্যটকৰ বাবে বিশেষ স্থান।
২. সুৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা
অগ্নেয়গিৰিৰ সমীপৰ অঞ্চলত পৰ্যটন কৰাৰ সময়ত সুৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়। স্ফুটনৰ বিপদৰ পৰা ৰক্ষা পাবৰ বাবে স্থানীয় সুৰক্ষা ব্যৱস্থা মেনে চলা উচিত।
FAQ
১. আগ্নেয়গিৰি Volcano কেনেকৈ সৃষ্টি হয়?
অগ্নেয়গিৰি মগমাৰ ভূমিৰ তলৰ পৰা ওপৰলৈ উঠাৰ ফলত সৃষ্টি হয়। মগমাৰ স্ফুটনৰ সময়ত লাভা, গেছ আৰু ধোঁৱা বাহিৰ হয়।
২. অগ্নেয়গিৰিৰ কিমান ধৰণ থাকে?
অগ্নেয়গিৰি সাধাৰণতে শিলৰ মুকলি অগ্নেয়গিৰি, স্ট্ৰাটোভলকেনো আৰু কন্সিডৰভলকেনো ধৰণৰ হয়।
৩. অগ্নেয়গিৰিৰ স্ফুটনৰ পৰিবেশত কি প্ৰভাৱ পৰে?
অগ্নেয়গিৰিৰ স্ফুটন পৰিৱেশত ধোঁৱা, গেছ আৰু ক্ষতিকাৰক পদাৰ্থৰ নিৰ্গমন ঘটায়, যাৰ ফলত স্বাস্থ্যগত সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়।
৪. ক’ত পৰ্যটন কৰিব পাৰি?
অগ্নেয়গিৰি পৰ্যটনৰ ক্ষেত্ৰত হৱাইৰ কিলাউয়া, ইতালীৰ ভেজুভিয়াছ আৰু জাপানৰ ফুজি উল্লেখযোগ্য স্থান।
You May Like:
উপসংহাৰ
আগ্নেয়গিৰি Volcano, ভূমিৰ এক প্ৰাকৃতিক চমক, পৃথিবীৰ ভূতাত্ত্বিক বৈশিষ্ট্যৰ এক গুরুত্বপূর্ণ অংশ। ই প্ৰাকৃতিক গঠন আৰু পৰিবেশৰ সৃষ্টিৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ ভূমিকা পালন কৰে। যদিও অগ্নেয়গিৰি এক বিপদৰ উৎস, ইয়াৰ সৃষ্টিৰ সৌন্দৰ্য্য আৰু বৈজ্ঞানিক অধ্যয়ন পৰ্যটকসকলৰ বাবে এক চমৎকাৰ অভিজ্ঞতা প্ৰদান কৰে। সুৰক্ষা আৰু পৰিসৰেৰে সজ্জিত হৈ অগ্নেয়গিৰিৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰা এক স্মৰণীয় অভিজ্ঞতা হ’ব পাৰে।
