আপুনি যদি উচ্চতৰ মাধ্যমিক প্ৰথম বাৰ্ষিক Class 11 Logic & Philosophy MCQ Chapter 4 প্রতীকাত্ম তর্ক বিজ্ঞান (তর্কবিজ্ঞান) বিষয়ৰ পাঠটিৰ নোট বা সহায়িকা বিচাৰি আছে, তেন্তে এই লিখনি আপোনাৰ বাবে। ইয়াত পাঠভিত্তিকক পশ্নসমূহৰ সমাধানৰ লগতে সম্ভাব্য অতিৰিক্ত প্ৰশ্নৰো সমাধান দিয়া হৈছে। 100% Common.
Class 11 Logic & Philosophy MCQ Chapter 4 প্রতীকাত্ম তর্ক বিজ্ঞান
প্রথম খণ্ড
অধ্যায়-৪
প্রতীকাত্ম তর্ক বিজ্ঞান
বহু বিকল্পীধর্মী প্রশ্নোত্তৰ (MCQs)
👉 Read Also:
প্রঃ প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞান কি ধৰণৰ?
(ক) মূর্তিমন্ত
(খ) আকাৰমূলক
(গ) সাধাৰণ
(ঘ) পৰিসংখ্যা
উঃ (খ) আকাৰমূলক
প্ৰঃ ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নসমূহে প্রত্যক্ষভাবে কি নির্দেশ কৰে?
(ক) পৰিসংখ্যা
(খ) ৰীতি
(গ) ধাৰণা
(ঘ) পৰিবৰ্তন
উঃ (গ) ধাৰণা
কি? প্রঃ প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানৰ অন্যতম বৈশিষ্ট
(ক) সৰলতা
(খ) আকাৰমূলক
(গ) ধাৰণাৰ পৰিবৰ্তন
(ঘ) নিগমণাত্মক পদ্ধতি
উঃ (ঘ) নিগমণাত্মক পদ্ধতি
প্ৰঃ পৰম্পৰাগত তর্কবিজ্ঞানৰ এক পৰিবৰ্তিত ৰূপ কোনটো?
(ক) মূর্তিমন্ত তর্কবিজ্ঞান
(খ) গণিত
(গ) প্রতিকাত্মক তর্কবিজ্ঞান
(ঘ) প্রত্যক্ষ তর্কবিজ্ঞান
উঃ (গ) প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞান
প্রঃ যেতিয়া এটা সংযোজক কলন p q সত্য হ’ব, তাৰ মান কি হ’ব?
(ক) সত্য
(খ) মিছা
(গ) আংশিক সত্য
(ঘ) পৰিসংখ্যা
উঃ (ক) সত্য
প্রঃ এটা সমর্থক ফল p = q সত্য হ’ব যেতিয়া কি মান হ’ব?
(ক) মিছা
(খ) সত্য
(গ) পৰিসংখ্যা
(ঘ) নির্দেশক
উঃ (খ) সত্য
প্রঃ প্রত্যেক তকীয় সংযোজকে কেৱল কি সংযোজন কৰে?
(ক) সৰল বচন
(খ) মূর্তিমন্ত
(গ) আকাৰমূলক
(ঘ) সংখ্যা
উঃ (ক) সৰল বচন
প্রঃ এটা ‘তকীয় অসত্য’ বিবৃতিৰ মান কি হ’ব?
(ক) অসত্য
(খ) সত্য
(গ) নির্দিষ্ট
(ঘ) পৰিৱৰ্তন
উঃ (ক) অসত্য
প্রঃ যেতিয়া নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰে সিদ্ধান্ত গ্রহণ কৰা হয়, তেতিয়া তাক কি বোলে?
(ক) অনিয়মিত
(খ) বৈধ যুক্তি
(গ) ধাৰণাৰ অপব্যৱহাৰ
(ঘ) পৰিসংখ্যাৰ অপচয়
উঃ (খ) বৈধ যুক্তি
প্রঃ প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানত চল বা পৰিবৰ্ত্য প্রতীকৰ প্ৰয়োগৰ উদ্দেশ্য কি?
(ক) ধাৰণাৰ সৃষ্টি
(খ) প্রতীকৰ পৰিবৰ্তন
(গ) পৰিসংখ্যাৰ অধ্যয়ন
(ঘ) অনিয়মিত
উঃ (খ) প্রতীকৰ পৰিবৰ্তন
প্রঃ যদি p আৰু ৭ দুইটা উক্তি যুক্ত কৰে, ইয়াক কি ধৰণৰ ফল বোলা হয়?
(ক) সমর্থক
(খ) পৰিবৰ্ত
(গ) অনিয়মিত
(ঘ) নিগমণাত্মক
উঃ (ক) সমর্থক
প্রঃ ‘যদি’, ‘তেনেহ’লে’ ধৰণৰ প্ৰণালী ক’ত ব্যৱহৃত হয়?
(ক) পৰিসংখ্যা
(খ) ধাৰণাত্মক
(গ) চলা
(ঘ) তর্কবিজ্ঞান
উঃ (ঘ) তর্কবিজ্ঞান
প্রঃ গণিত আৰু প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানৰ মাজত কোনটো সম্বন্ধ আছে?
(ক) বিসংগতি
(খ) নিকট সম্বন্ধ
(গ) পৰিবৰ্তন
(ঘ) নির্দেশক
উঃ (খ) নিকট সম্বন্ধ
প্রঃ গণিতৰ কোনটো প্রতীক ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্ন বুলি কোৱা হয়?
(ক) +,-, ×, ÷
(খ) ধাৰণা, নিয়ম, প্রকৃতি
(গ) মান, ফলাফল, নির্দিষ্টতা
(ঘ) পৰিসংখ্যা
উঃ (ক) +, -, ×, ÷
প্রঃ কি বস্তু প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানত সময় অপচয় কমায়?
(ক) চল
(খ) পৰিসংখ্যা
(গ) তকীয় বৈধতা
(ঘ) প্রতীকৰ ব্যৱহাৰ
উঃ (ঘ) প্রতীকৰ ব্যৱহাৰ
প্রঃ এটা ‘তর্কীয় অসত্য’ বিবৃতিৰ অবিকাৰী।
(ক) সত্য
(খ) সৰল
(গ) সম্পূর্ণ
(ঘ) অসত্য
উঃ (ঘ) অসত্য
প্রঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰ বৈশিষ্ট্য কি?
(ক) পৰিবৰ্ত্য মান
(খ) নিয়ম-প্রয়োগ
(গ) প্রতীকসমূহৰ ব্যৱহাৰ
(ঘ) শব্দৰ অৰ্থ
উঃ (খ) নিয়ম-প্রয়োগ
প্রঃ ক’ত ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্ন ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(ক) শাৰীৰিক ভাষাত
(খ) তর্কবিজ্ঞানত
(গ) দৈনিক জীৱনত
(ঘ) ৰাজনৈতিক আলোচনাত
উঃ (খ) তর্কবিজ্ঞানত
প্রঃ গণিত আৰু তর্কবিজ্ঞানৰ মাজত কোন বৈশিষ্ট্য এটা মিলৰ ক্ষেত্ৰ?
(ক) পৰিবৰ্ত্য মান
(খ) আকাৰমূলক চিহ্ন
(গ) ভাবপৰিবেশ
(ঘ) আকাৰিক পদ্ধতি
উঃ (ঘ) আকাৰিক পদ্ধতি
হয়? প্রঃ যৌগিক বিবৃতিৰ আকাৰ কিদৰে প্ৰকাশিত
(ক) বাক্যৰে
(খ) নীৰৱতাৰে
(গ) তর্কবিজ্ঞানত
(ঘ) প্রতীক সমূহৰ দ্বাৰা
উঃ (ঘ) প্রতীক সমূহৰ দ্বাৰা
প্রঃ ‘ইংৰাজী বৰ্ণ যেনে – p. q. r’ কি প্রতীকৰ অর্থ বহন কৰে?
(ক) আকাৰ
(খ) পৰিবৰ্ত্য
(গ) নিগমণাত্মক
(ঘ) নির্ণয়
উঃ (খ) পৰিবৰ্ত্য
প্রঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰ দ্বাৰা কি লাভ কৰিব পাবি?
(ক) পৰিবৰ্তনশীল মান
(খ) নিগমিত নির্ণয়
(গ) সীমিত উক্তি
(ঘ) অনির্দিষ্ট উক্তি
উঃ (ঘ) অনির্দিষ্ট উক্তি
প্রঃ কোন পদ্ধতিয়ে তর্কবিজ্ঞানৰ সঠিকতা সুনিশ্চিত কৰে?
(ক) সংযোজন
(গ) সমার্থক
উঃ (খ) নিগমণাত্মক
(খ) নিগমণাত্মক
(ঘ) অৱক্ৰমণ
প্রঃ চল বা পৰিবৰ্ত্যয়ে কি বুজায়?
(ক) নিৰপেক্ষতা
(খ) পৰিবৰ্তনশীল মান
(গ) মৌলিক পৰিচয়
(ঘ) পৰিবৰ্ত্য সমার্থক
উঃ (খ) পৰিবৰ্তনশীল মান
প্ৰঃ গণিতৰ লগত প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানৰ কি সম্বন্ধ আছে?
(ক) সম্পূর্ণ পৰিবৰ্তনশীল
(খ) আকাৰিক আৰু নিগমণাত্মক
(গ) পৰিসীমা
(ঘ) তৰ্কৰ অৱলম্বন
উঃ (খ) আকাৰিক আৰু নিগমণাত্মক
প্রঃ পদ্ধতি প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞানৰ এটা আর্হিক পদ্ধতি।
(ক) পৰিবৰ্ত্য
(খ) পৰিবৰ্তন
(গ) নিগমণাত্মক
(ঘ) দর্শন
উঃ (গ) নিগমণাত্মক
প্রঃ…………চহ্ন হৈছে এক ধাৰণাজ্ঞাপক।
(ক) প্রশ্নবোধক
(খ) পূৰণ চিন
(গ) + চিহ্ন
(ঘ) সমার্থক
উঃ (গ) + চিহ্ন
প্ৰঃ ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নৰ উদ্দেশ্য কি?
(ক) শব্দ ৰূপান্তৰ কৰা
(খ) ধাৰণাৰ নিৰ্দেশ কৰা
(গ) পৰিসীমা সমন্বয়
(ঘ) সমার্থক নির্ণয়
উঃ (খ) ধাৰণাৰ নিৰ্দেশ কৰা
অতি চমু প্রশ্নোত্তৰ (VSA)
প্রঃ যৌগিক বিবৃতি কি?
উঃ যি বিবৃতিয়ে একাধিক পৰম মানক ধাৰণা একেলগে প্রকাশ কৰে।
প্রঃ নির্ণয় কি?
উঃ নির্ণয় এটা সঠিক বা ভুল নিৰ্ধাৰণৰ ফলাফল।
প্ৰঃ ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নৰ উদ্দেশ্য কি?
উঃ এটা চিহ্ন যিয়ে ধাৰণাৰ নিদৰ্শন কৰে।
প্রঃ সৰল বিবৃতি কি?
উঃ একক ধাৰণা প্ৰকাশ কৰা এটি বিবৃতি।
প্রঃ চল কি?
উঃ এটি পৰিবৰ্তনশীল মান যি তর্কবিজ্ঞানত ব্যৱহৃত হয়।
প্ৰঃ তৰ্কৰ পৰিসীমা কি?
উঃ তৰ্কৰ পৰিসীমা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ ক্ষেত্র নির্দেশ কৰে।
প্রঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰ বৈশিষ্ট্য কি?
উঃ নিয়ম অনুসৰি সিদ্ধান্ত প্রদান কৰা পদ্ধতি।
প্রঃ প্রতীকাত্মক তর্কবিজ্ঞান কিহৰ সৈতে সম্পর্কিত?
উঃ গণিতৰ আকাৰমূলক আৰু নিয়ম-পৰীক্ষণ পদ্ধতিৰ সৈতে।
প্রঃ পৰিবৰ্ত্য কি?
উঃ যি মান পৰিবৰ্তনশীল হিচাপে ব্যৱহৃত হয়।
প্ৰঃ বিবৃতিৰ প্ৰকাৰ কিমান আছে?
উঃ দুটা: সৰল আৰু যৌগিক।
প্রঃ সংযোজন চিহ্ন কি?
উঃ এটি চিহ্ন যি সংযুক্ত ধাৰণা প্রকাশ কৰে।
প্রঃ শব্দৰ অৰ্থ কি?
উঃ যি বাচনিক ধাৰণা প্রকাশ কৰে।
প্ৰঃ গণিতৰ লগত তর্কবিজ্ঞানৰ কি মিল আছে?
উঃ আকাৰমূলক পদ্ধতি দুয়োটাতো উপস্থাপন কৰা হয়।
প্রঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিয়ে কি লাভ কৰে?
উঃ ঠিক সিদ্ধান্ত প্রদান কৰে।
প্ৰঃ তৰ্কত চলৰ ভূমিকা কি?
উঃ চল তৰ্কৰ ধাৰণাৰ নিৰ্দেশ কৰে।
প্রঃ ক’ত ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্ন ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
হয়। উঃ তর্কবিজ্ঞানত ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্ন ব্যৱহাৰ কৰা
প্রঃ তর্ক কি?
উঃ এটি ধর্মমূলক উক্তি যি সিদ্ধান্ত প্রদান কৰে।
প্ৰঃ সৰল বিবৃতিৰ বৈশিষ্ট্য কি?
উঃ এটি একক ধাৰণা প্রকাশ কৰে।
প্ৰঃ চলৰ উদাহৰণ কি?
উঃ ‘x’ বা ‘y’ এটা চলৰ উদাহৰণ।
প্রঃ পৰিসীমা কেনেকৈ নির্ণীত হয়?
উঃ তৰ্কৰ আৰ্হিৰ দ্বাৰা নির্ণীত হয়।
প্রঃ যৌগিক বিবৃতি কিদৰে গঠিত হয়?
উঃ সংযুক্ত ধাৰণাৰ দ্বাৰা গঠিত হয়।
প্রঃ তর্কবিজ্ঞানত ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নৰ প্ৰয়োজন কিয়?
উঃ ধাৰণাৰ নিৰ্দেশৰ বাবে ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নৰ প্রয়োজন।
প্রঃ যৌগিক বিবৃতিৰ অৱলম্বন কি?
উঃ যৌগিক বিবৃতি সৰল উক্তিৰে গঠিত।
প্রঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰ পৰিসীমা কি?
উঃ নির্দিষ্ট নিয়মৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰা।
প্রঃ তর্কত সঠিকতা কেনেকৈ সুনিশ্চিত হয়?
উঃ নিগমণাত্মক পদ্ধতিৰ দ্বাৰা সঠিকতা নিশ্চিত কৰা হয়।
প্রঃ যৌগিক বিবৃতিৰ উদাহৰণ কি?
উঃ ‘যদি বতাহ আছে তেন্তে বৰষুণ হব’ এক যৌগিক বিবৃতি।
প্রঃ ধাৰণাজ্ঞাপক কি?
কৰে। উঃ ধাৰণাজ্ঞাপক এটা চিহ্ন যিয়ে ধাৰণাৰ নিদর্শন
প্রঃ নিগমণাত্মক নিয়ম কি?
উঃ নির্দিষ্ট নিয়ম অনুসৰি সিদ্ধান্ত গঠন কৰে।
প্রঃ নিৰ্ণয় কিদৰে নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়?
উঃ তৰ্কৰ পৰিসীমাৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।
প্রঃ সংযোজন কি?
উঃ সংযোজনে একাধিক ধাৰণাৰ সংযুক্তি বুজায়।
প্রঃ একক ধাৰণা কি?
উঃ এটি একক ধাৰণা এক সৰল উক্তি।
প্ৰঃ ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্নৰ উদাহৰণ কি?
উঃ ‘+’ এক ধাৰণাজ্ঞাপক চিহ্ন।
প্রঃ নিগমণাত্মক সিদ্ধান্ত কি?
উঃ যি নিয়মপৰীক্ষিত ফলাফলৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।
প্রঃ পৰিবৰ্তনশীল মান কি?
উঃ এটি চলৰ ৰূপ যি পৰিবৰ্তনশীল।
প্রঃ যৌগিক বিবৃতিৰ উদ্দেশ্য কি?
উঃ সৰু ধাৰণাসমূহ সংযুক্ত কৰি এটা মুঠ বিবৃতি দিয়া।
প্ৰঃ ধাৰণাৰ পৰিসীমা কি?
উঃ ধাৰণাৰ প্ৰাসংগিক ক্ষেত্র।
👉 Read Also:
