ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী East India Company
(ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী East India Company) হৈছে পূৱ, দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু ভাৰতৰ বিভিন্ন অঞ্চলত বেহা-বেপাৰৰ কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে ইংলেণ্ডত গঠিত এক যুটীয়া মূলধনৰ ব্যৱসায়িক কোম্পানী।
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ইতিহাস
ইয়াক ইংলিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী নামেৰেও জনা যায়। ১৬০০ চনৰ ৩১ ডিচেম্বৰত ৰাণী এলিজাবেথে এই কোম্পানীক উত্তমাশা অন্তৰীপৰ পৰা উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ লগতে পূব আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ যিকোনো অঞ্চলতে ব্যৱসায় কৰাৰ অনুমতি দিয়ে। ইয়াৰ ফলত এই কোম্পানীয়ে অঞ্চটোত ব্যৱসায় কৰাৰ একচেটিয়া অধিকাৰ লাভ কৰে।
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য আছিল অঞ্চলটোৰ পৰা কপাহ, পাট, মছলা আদি সংগ্ৰহ কৰি তাৰ পৰা উৎপাদিত ব্যৱহাৰিক দ্ৰব্য এই অঞ্চলবোৰত বিক্ৰী কৰা।
গঠন আৰু প্রাথমিক উদ্দেশ্য
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ গঠন হয় মূলত ভাৰতৰ সৈতে ব্যৱসায় বিস্তাৰ কৰাৰ অভিপ্ৰায়ে। ইংলেণ্ডত, মছলা, চাহ, তুলা, আৰু অন্যান্য আৰ্থিক মূল্যৱান সামগ্ৰীৰ চাহিদা বৃদ্ধি পোৱাৰ ফলত এই ব্যৱসায়িক গোট গঠন কৰা হয়। যদিও প্ৰথমে এই কোম্পানী বাণিজ্যৰ বাবে গঠন কৰা হৈছিল, সময়ৰ অতীতত এই কোম্পানী ৰাজনৈতিক আৰু সামৰিক শক্তিৰ দিশত উল্লেখযোগ্য পৰিৱর্তন ঘটায়।
প্ৰাথমিক সাফল্য আৰু স্থাপন
কোম্পানীটোৱে ১৬০৮ চনত ভাৰতত প্ৰথম বাণিজ্য স্থাপন কৰে। ১৬১৫ চনত মুঘল সম্ৰাট জাহাঙ্গীৰৰ পৰা বাণিজ্যৰ অনুমতি লোৱাৰ পিছত, ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে ভাৰতৰ বিভিন্ন ঠাইত বাণিজ্যিক কৰ্তৃত্ব স্থাপন কৰে। কল্পনা সাগৰীয় পথৰ ব্যৱসায়ত কোম্পানীয়ে মছলা আৰু অন্যান্য মূল্যৱান সামগ্ৰীৰ বাণিজ্যত একাধিপত্য কৰিবলৈ সক্ষম হয়।
ৰাজনৈতিক শক্তিৰ উদ্ভৱ
১৭৫৭ চনৰ বিখ্যাত প্লাচিৰ যুদ্ধ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ ইতিহাসত অন্যতম গুৰুত্বপূর্ণ ঘটনা। মিৰ জাফৰ আৰু ক্লাইভৰ নেতৃত্বত, কোম্পানীটোৱে নবাব সিরাজ-উদ-দৌলাক পৰাস্ত কৰি বেংগলৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ স্থাপন কৰে। এই বিজয়ৰ ফলত কোম্পানীটোৱে সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজনৈতিক শক্তি লাভ কৰে আৰু অতি সোনকালে সমগ্ৰ ভাৰতত ক্ষমতা বিস্তাৰ কৰে।
১৭৬৫ চনত, মুঘল সম্ৰাটৰ পৰা দিওয়ানি (আয় আৰু ন্যায়পালিকাৰ অধিকার) লাভ কৰাত কোম্পানীটোৱে ভাৰতৰ উপমহাদেশৰ বেচিভাগ অংশত পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ পেলায়। এই সময়ৰ পৰা ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী কেৱল বাণিজ্যিক সংস্থা হিচাপে নাথাকি, ৰাজনৈতিক আৰু সামরিক শক্তি হিচাপে পৰিণত হয়।
স্বাধীনতা আন্দোলন আৰু কোম্পানীৰ পতন
১৮৫৭ চনৰ ভাৰতীয় স্বাধীনতা সঙ্গ্ৰাম বা সিপাহী বিদ্ৰোহ কোম্পানীটোৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ বিৰুদ্ধে অন্যতম বৃহৎ বিদ্ৰোহ আছিল। এই বিদ্ৰোহৰ ফলত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে কোম্পানীটোৰ পৰা ভাৰতৰ পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ কাঢ়ি লয় আৰু ১৮৫৮ চনত কোম্পানীটোক বিলুপ্ত কৰা হয়। তাৰ ফলত, ব্ৰিটেইনৰ মুকলি চৰকাৰে ভাৰতত ৰাজকীয় শাসন স্থাপন কৰে, যাৰ ফলত ব্ৰিটিছ ৰাজৰ সাম্ৰাজ্যবাদৰ যুগ আৰম্ভ হয়।
উত্তৰাধিকাৰ আৰু প্রভাৱ
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ সৰ্বমোট প্রভাৱ বহুদূৰ বিস্তৃত আছিল। ইয়াৰ শাসন কেবল বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত নহয়, ভাৰতৰ সংস্কৃতি, ৰাজনীতি, সমাজ ব্যৱস্থাতও গভীৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে। কোম্পানীটোৱে আধুনিক ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাস, ব্ৰিটিছ উপনিবেশবাদ, আৰু ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনত গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
উপসংহাৰ
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী বাণিজ্যিক সংস্থা হিচাপে আৰম্ভ হৈ, ভাৰতত এক বৃহৎ শক্তি আৰু শাসনকাৰী সংস্থাৰূপে পৰিণত হৈছিল। ইয়াৰ শাসনৰ ইতিহাসে বিশ্ব বাণিজ্যৰ গতি-পদ্ধতি পৰিবৰ্তন কৰাৰ লগতে ভাৰতৰ ৰাজনীতি আৰু সমাজত অপৰিসীম প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছে।
You May Like:
